تجارت الکترونیک چیست و چه تفاوتی با کسب و کار الکترونیک دارد؟

تجارت الکترونیک به هر نوع داد و ستد تجاری که در بستر وب و اینترنت انجام شود، گفته می‌ شود که برعکس فروشگاه های محلی در تجارت الکترونیک نیازی نیست خریدار و فروشنده کسب و کار یکدیگر را ملاقات کنند و فرآیند خرید را انجام دهند.

فرآیند خرید و فروش الکترونیکی می‌ تواند شامل خرید کالاهای فیزیکی از سایت‌ هایی مانند آمازون یا دیجی‌ کالا، خرید یک آموزش اینترنتی از یودمی یا فرانش، گرفتن تاکسی از اوبر یا اسنپ، دریافت خدمات یا انجام تراکنش بانکی از شاپرک و… باشد.

تاریخچه و نحوه‌ی پیدایش تجارت الکترونیک
اولین بار مایکل آلدریچ در سال ۱۹۷۹، تلوزیون خانه‌ خود را به کمک یک خط تلفن به رایانه‌ اش متصل کرد؛ هرچند در آن زمان مفهومی به نام داد و ستد الکترونیکی یا تجارت الکترونیک وجود نداشت، اما قصد مایکل از اینکار این بود که بتواند از راه دور و بدون نیار به مراجعه‌ حضوری به فروشگاه، محصولات مورد نیاز خود را تهیه کند؛ از این رو عده‌ای مایکل آلدریچ را پایه‌ گذار تجارت الکترونیک می‌ دانند.

اما اگر بخواهیم کمی دقیق‌ تر این موضوع را بررسی کنیم، می‌ توان جف بزوس را نخستین کسی دانست که به صورت جدی یک فروشگاه آنلاین، یعنی فروشگاه آمازون را راه‌اندازی کرده و آن را به موفقیت رساند؛ فروشگاه آمازون در سال ۱۹۹۴ توسط جف بزوس و با هدف فروش آنلاین کتاب راه‌ اندازی شد. در حال حاضر، آمازون بزرگ‌ ترین فروشگاه دیجیتال دنیا بوده و بنیان‌گذار آن جزو ثروتمندترین افراد جهان بشمار می‌ آید.

انواع تجارت الکترونیک :

کسب‌ و‌ کار با کسب‌ و‌ کار (B2B) :

تجارت الکترونیک B2B که در حقیقت مخفف شده‌ی عبارت Business to Business می‌باشد، به نوعی از مبادله‌ی الکترونیکی گفته می‌شود که طرفین معامله در آن یک شرکت، بیزینس یا کسب‌و‌کار هستند، دادوستد میان شرکت‌های گوناگون با یکدیگر از نوع تجارت B2B است، به عنوان مثال هنگامی که قطعات مورد نیاز برای ساخت خودرو توسط یک کارخانه تولید و در اختیار سازندگان خودرو قرار می‌گیرد، یک معامله‌ی B2B رخ داده است، چون طرفین این تراکنش در نقش یک کارخانه هستند.

کسب‌ و‌ کار با مشتری (B2C) :

این توع دادوستد، همانطور که از نام آن نیز مشخص است، به هرنوع تراکنشی میان کسب‌و‌کار و مشتری (Business to Customer) گفته می‌شود، تقریبا بسیاری از تراکنش‌های روزمره‌ای که با آن‌ها سروکار داردم از نوع تجارت B2C هستند، خرید از فروشگاه‌های اینترنتی مانند دیجی‌کالا دقیقا نوعی از دادوستد B2C به حساب می‌آید، در این معامله دیجی‌کالا در نقش Business و خریداران در طرف دیگر و در نقش Customer هستند.

مشتری با کسب‌ و‌ کار (C2B) :

در این نوع تجارت الکترونیک مشتری (Customer) خدمات یا پروژه‌ای را در اختیار یک کسب‌و‌کار (Business) قرار می‌دهد، به عنوان مثال جلسات مناقصه را می‌توان در این نوع تجارت دسته‌بندی کرد، فرض کنید قصد دارید یک پروژه‌ی طراحی وبسایت را به صورت آنلاین انجام دهید، در چنین شرایطی این پروژه را اعلام کرده و شرکت‌های گوناگون برای انجام آن به شما پیشنهاد قیمت می‌دهند و شما با توجه به نیاز و بودجه‌ی خود یکی از این شرکت‌ها را برای انجام پروژه‌ی خود انتخاب می‌کنید، این فرایند را می‌توان نوعی از تجارت C2B یا همان Customer 2 Business دانست.

مشتری با مشتری (C2C) :

این فرایند که اختصار عبارت Customer 2 Customer می‌باشد در حقیقت بین انجام یک فرایند تجاری که هر دو طرف آن مشتری یا مصرف‌کننده قرار دارد، اطلاق می‌گردد، مطمئنا شما با اپلیکیشن‌هایی مانند دیوار و شیپور آشنایی دارید، در این‌گونه برنامه‌ها هر دو طرف معامله افراد عادی (یا به عبارتی مشتریان) قرار دارند، دادوستد در این‌گونه اپلیکیشن‌ها دقیقا نمونه‌ای از تجارت الکترونیک C2C است.

دولت با مشتری (G2C) :

این نوع دادوستد که می‌توان آن را به صورت Government to Customer تفسیر کرد، به نوعی از مبادله الکترونیکی میان دولت یک کشور با مشتریان داخلی (مردم) می‌شود، به عنوان مثال دولت الکترونیک یا دادوستد سازمان‌ها و نهادهای دولتی با مردم را می‌توان به عنوان نمونه‌ای از تجارت الکترونیک G2C به حساب آورد.

دولت با دولت (G2G) :

واژه‌ی اختصاری G2G از عبارت Government to Government به‌وجود آمده و همانطور که از نام آن مشخص است به نوعی از معاملات تجاری که میان دولت‌ها انجام می‌شود اطلاق می‌گردد، به عنوان نمونه انواع صادرات و واردات کشور، شامل خرید و فروش کالا، نفت و… از نوع تجارت G2G یا همان دولت با دولت هستند.

مزایا و معایب تجارت الکترونیک ؛

هرچند استفاده از بستر فضای دیجیتال برای انجام فعالیت‌های تجاری فرصت بسیار خوبی را برای افراد عادی و همچنین کسب‌و‌کارهای گوناگون فراهم ساخته است، به عنوان مثال راحتی در استفاده از خدمات، صرفه‌جویی در زمان، وجود گزینه‌های مختلف برای مقایسه و خرید، استفاده از نطرات و بررسی‌های تخصصی هنگام خرید محصول، امکان استفاده از تخفیف‌های مناسبتی گوناگون، ارتباط شبانه روزی و امکان استفاده از خدمات آنلاین در هر ساعتی از شبانه روز، تراکنش‌های سریع بانکی و… همه و همه از جمله مزیت‌های تجارت الکترونیک هستند.

اما از سوی دیگر مواردی نیز هستند که می‌توانند به عنوان نگرانی‌های تجارت الکترونیک تلقی شوند، برخی از این موارد عبارتند از:

• حفظ حریم خصوصی و امنیت
• عدم امکان بررسی کیفیت اجناس
• هزینه‌های پنهان مانند حمل و نقل
• امکان تاخیر در زمان دریافت کالا
• احتیاج به دسترسی ارتباط اینترنتی
• نگرانی بابت پرداخت هزینه‌‌ی کالا
• نگرانی بابت ارجاع محصولات

هرچند هرچند با توجه به افکار و نیاز‌های خود نگرانی‌های گوناگونی خواهد داشت، اما این نگرانی برای هر دو طرف معامله وجود دارد، بنابراین باید سعی کنید همواره مسائل امنیتی را هنگام استفاده از یک فروشگاه اینترنتی یا دریافت خدمات آنلاین در نظر داشته باشید، بد نیست هنگام خرید اطمینان حاصل کنید که تراکنش‌های بانکی شما در محیط امن و دارای گواهی SSL انجام شود، از سوی دیگر راه‌های ارتباطی وبسایت مد نظر و همچنین نشانه‌های اطمینان آن سایت را به خوبی بررسی کرده و پس از آن اقدام به خرید نمایید.

چگونه می‌ توانم یک کسب‌ و‌ کار الکترونیک داشته باشم؟

حال که با تجارت الکترونیک آشنا شدید شاید تمایل داشته باشید، یک کسب‌و‌کار آنلاین برای خود راه‌اندازی کنید، برای این منظور در اولین قدم باید توانایی و مهارت‌های خود را شناسایی کنید، به چه نوع کسب‌و‌کاری علاقه‌مندید و چه هدفی از راه‌اندازی آن دارید؟ برخی از پلتفرم‌هایی که به صورت رایگان می‌توانید از آن‌ها برای ساخت فرشگاه الکترونیک استفاده کنید، عبارتند از:

1. وردپرس و ووکامرس (WooCommerce)
2. فروشگاه‌ساز اوپن‌کارت (OpenCart)
3. فروشگاه‌ساز پرستاشاپ (PrestaShop)
4. فروشگاه‌ساز مجنتو (Magento)

این موارد نمونه‌هایی از ابزارهای ساخت فروشگاه الکترونیک هستند که می‌توانید به صورت رایگان از آن‌ها استفاده کنید، اما به‌یاد داشته باشید راه‌اندازی فروشگاه محصولات فیزیکی تنها انتخاب شما نخواهد بود، روش‌های متنوعی برای راه‌اندازی یک کسب‌و‌کار اینترنتی وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را در مقاله‌ی آموزش راه‌اندازی کسب‌و‌کار آنلاین مطالعه کرده و با توجه به مهارت خود بهترین راهکار را برگزینید.

کسب و کار الکترونیک چیست؟

کسب و کار الکترونیک به مفهومی گفته می‌شود که از اینترنت، اکسترانت، وب و اینترانت برای تمام تراکنش‌ها استفاده کند. دو مفهوم کسب و کار الکترونیک و تجارت الکترونیک بسیار به هم شبیه هستند با این تفاوت که کسب و کار الکترونیک چیزی بیش از خرید و فروش محصول و خدمات به صورت آنلاین است.

این مفهوم بازه فرآیندهای گسترده‌تری را در بر می‌گیرد؛ فرآیند سفارش الکترونیک، مدیریت تأمین زنجیره‌ای و مدیریت روابط مشتری از این دست فرآیندها هستند. بنابراین تجارت الکترونیک بخشی از کسب و کار الکترونیک محسوب می‌شود.

کسب و کار الکترونیک دو نوع دارد :

Pure Play

این اصطلاح به کسب و کارهایی گفته می‌شود که فقط روی یک محصول و خدمت تمرکز دارند.

Brick and Click

این اصطلاح برای شرکت‌هایی است که کسب و کارشان را هم به صورت آنلاین و هم به صورت آفلاین اداره می‌کنند. به این معنا که علاوه بر داشتن یک وب‌سایت که از طریق آن محصولات خود را به فروش می‌رسانند، در یک مغازه به صورت فیزیکی نیز محصولاتشان را هم می‌فروشند.

تفاوت تجارت الکترونیک و کسب و کار الکترونیک

به خرید و فروش از طریق اینترنت تجارت الکترونیک می‌گویند. در مقابل، کسب و کار الکترونیک فقط به خرید و فروش محدود نمی‌شود بلکه تمام فعالیت‌های اقتصادی که یک کسب و کار از طریق اینترنت انجام می‌دهد را کسب و کار الکترونیک می‌گویند. برای مثال، اطلاعات و تکنولوژی‌هایی که برای گسترش دانش استفاده می‌شوند.

• تجارت الکترونیک یکی از اصلی‌ترین بخش‎های یک کسب و کار الکترونیک است.
• بسیاری از مردم اعتقاد دارند زمانی که یک کسب و کار به طور کامل اینترنت را به عنوان واسطه قرار دهد و از آن استفاده کند، می‌تواند به عنوان کسب و کار الکترونیک شناخته شود. هیچ نیازی نیست که یک کسب و کار الکترونیک وجود فیزیکی نیز داشته باشد.
• تجارت الکترونیک فقط به تراکنش‌های مالی وابسته است ولی کسب و کار الکترونیک بخش‌های دیگر را نیز شامل می‌شود.
• تجارت الکترونیک برای اتصال به باقی دنیا نیاز به اینترنت دارد اما کسب و کار الکترونیک می‌تواند از چیزی بیشتر از اینترنت نیز استفاده کند؛ اینترانت و اکسترانت دو مورد از این راه‌های اتصال هستند.

مزایای تجارت الکترونیک و کسب و کار الکترونیک :

این دو مفهوم روش خرید کردن را به طور کلی تغییر داده‌اند. به عنوان یک مشتری احتمالا بعضی از مزایایی که این دو مفهوم دارند را دیده‌اید. اما آیا می‌دانید به عنوان یک صاحب کسب و کار چه مزایای برای شما دارند؟

• کاهش زمان و هزینه مصرفی
  داشتن یک مغازه به معنای این است که باید هزینه‌‌های زیادی مثل اجازه، قبض برق و تلفن و از این دست چیزها را پرداخت کنید. با تبدیل کسب و کار خود به یک کسب و کار الکترونیک می‌توانید این هزینه‌ها را کاهش دهید و یا حتی آن‌ها را قطع کنید. این کار حتی می‌تواند وظایف شما را ساده‌تر کند. برای مثال ارسال مجموعه‌ای از ایمیل‌های پیشنهاد ویژه بسیار ساده‌تر از چاپ و پخش ۱۰۰ بروشور کاغذی است.
• ساعت کاری منعطف
  اینترنت ۲۴ ساعته در دسترس است. یک کسب و کار اینترنتی می‌تواند حتی در نیمه شب هم درآمد داشته باشد.
• از بین بردن محدودیت مکانی
  اینترنت نه تنها به زمان محدود نیست بلکه موقعیت مکانی مشخصی نیز ندارد و در سرتاسر جهان قابل دسترسی است. با داشتن یک مغازه مشتریان شما محدود به منطقه‌ای در اطراف مغازه می‌شوند و زمان حضور شما در مغازه نیز آن‌ها را محدودتر می‌کند. اما با وجود تجارت الکترونیک، فروشگاه شما از یک تلفن هوشمند نیز قابل دسترسی است. و این به معنای آن است که کسب و کار شما یک کسب و کار لحظه‌ای خواهد بود.
• بررسی رشد کسب و کار
  ابزارهای زیادی برای بررسی رشد یک کسب و کار الکترونیک وجود دارند. این ابزارها همچنین صاحب کسب و کار را قادر می‌سازد که رفتار مشتریان را تحلیل کند و آن‌ها را بهتر بشناسند. آیا می‌خواهید بدانید کدام محصول شما در ۳ ماه گذشته بهترین فروش را داشته است؟ نرخ بازگشت مشتریان چطور؟ داشتن این اطلاعات در یک کسب و کار فیزیکی فعالیت بسیار زیادی را می‌طلبد.
• دسترسی سریع‌تر به مشتری
  هرچه سریع‌تر به مشتری‌ای که به شما نیاز دارد دسترسی پیدا کنید، به نفع‌تان خواهد بود. با استفاده از ایمیل و چت‌های آنلاین، رفع نیاز مشتریان برای کسب و کار الکترونیک بسیار ساده‌تر خواهد بود. روی آوردن به کسب و کار الکترونیک و تجارت الکترونیک هم برای مشتری و هم برای صاحب کسب و کار بسیار کارآمد است.

“می‌توان گفت تجارت الکترونیک یک کسب و کار الکترونیک است ولی بلعکس این جمله لزوما صحیح نیست.”

لبتلبتا لا ب